معماری مسجد، کتیبه نگاری و آرایه های دوره قاجار با تاکید بر مسجد النبی قزوین

مساجد شاهی یا سلطانی، یکی از انواع مساجدی هستند که در دوره­ی صفویه ظهور نمودند. سازندگان این مساجد، مرکز ثقل امور دینی را از مساجد جامع به این گونه مساجد منتقل کردند، تا آنان که نامشان با مسجد همراه بود نیز، در مرکز توجّه عموم قرار گیرند. ساخت مساجد شاهی در دوره­ی قاجار، به­خصوص در دوره­ی حکومت فتحعلی شاه قاجار، توسعه و گسترش بسیاری یافت، به­گونه ای که در پنج شهر قزوین، تهران، زنجان، بروجرد و سمنان، مساجد شاهی ساخته شدند. مسجدالنّبی قزوین به عنوان یکی از مساجد سلطانی دوره­ی قاجار، دارای ویژگی های مشترک و هم­چنین تفاوت هایی با مساجد سلطانی دیگر است. این مسجد در موقعیّت و بافت ویژه ای ساخته شده­است؛ به­گونه ای که با داشتن ورودی های سه گانه، بخش های مختلف بازار را به هم پیوند می دهد. ورودی های سه گانه­ی اصلی مسجدالنّبی، در مساجد شاهی دوره ی قاجار مورد توجّه بوده است. این نوع طرح از ویژگی های معماری عصر قاجار است و در دوره های قبلی مشاهده نمی شود. یکی از موارد بحث برانگیز در رابطه با مسجد النّبی قزوین، تاریخ دقیق بنای مسجد و محتوای کتیبه­های آن است. نوشته های سیّاحان و جهانگردان و نیز، سبک معماری، تزیینات وکتیبه های تاریخ­دار موجود در بنا، تعلّق این مسجد را به دوره­ی فتحلعلی شاه قاجار تأیید می­کنند و به نظر می رسد هدف خاصی در انتخاب آیات و احادیث برای کتیبه نگاری وجود داشته است.